Hoe begin je?
- Ruimte: Ga allereerst na waar je je moestuin wilt aanleggen. Heb je een grote tuin dan kan je een deel van het gazon of de border omtoveren tot moestuin. Heb je een kleine tuin dan zijn moestuinbakken of plantenpotten een goede mogelijkheid.
- Standplaats: De ligging van je moestuin is erg belangrijk, je gewassen hebben bijvoorbeeld voldoende zon nodig. Ook is het handig als de moestuin in de buurt van een waterpunt staat en beschermd wordt tegen de wind door een muur of hagen.
- Indeling: De plantenrijen lopen van noord naar zuid, zodat hoge planten hun buren niet overschaduwen. Het pad tussen de rijen door kan je het beste 80cm breed maken, zodat je voldoende ruimte hebt om elkaar te passeren en je er met de kruiwagen kan komen.
- Bodem: Misschien wel het áller belangrijkste onderdeel van de moestuin! Het moet goede voeding bevatten, luchtdoorlatend zijn en voldoende water moeten kunnen opnemen. Allereerst zuiver je de grond van grove elementen zoals stenen, grote kluiten en afval. Daarna maak je de grond rul met een woelvork of spitvork. vervolgens hoog je de grond met ongeveer 10cm op met een kleine hark, om zo op de 'ruggen' de planten in te zaaien. Lees hier meer over de bodem.
- Maak een moestuinplan. Hier kan je in de winter al mee starten zodat je voldoende tijd hebt om uit te zoeken waar je wanneer mee wilt beginnen.
- Bestel of koop je zaden! Gebruik wel biologische zaden vrij van gifstoffen. Deze bestel je o.a. bij De Bolster, IVN, Zaadhandel van der Wal, De Bolderik, De Zaderij & Zaden enzo. Kijk voor meer tips op onze pagina over biologische verkoopadressen.
.
Wat heb je nodig:
- Moestuinbakken (wanneer je een kleinere tuin hebt)
- Zaaipotjes waar je in kan voorzaaien (gebruik liever geen turfpotjes)
- Plantenlabels (je kan ook waterijs stokjes gebruiken)
- Biologische (Pot-)grond
- Biologisch zaad, vrij van gifstoffen
- Zaai- en stekgrond of vermiculiet
- Compost
- Biologische mest, maar het is nóg beter om een rijk bodemleven te creëren zodat de grond op natuurlijke wijze gevoed wordt. Lees hier meer over op onze pagina over de bodem.
- Bij een zure grond (bijvoorbeeld zandgrond) kan je eventueel kalk gebruiken
- Gereedschap: handschepje, harkje, snoeischaar, tuinhandschoenen, touw en een klimrek of stokken voor klimmende planten zoals bonen en tomaten.
- Een gieter of tuinslang
.
Zaaien
Het prille begin. Soms kan je bijna niet geloven dat er uit zo'n klein zaadje een grote plant met smakelijke groente kan groeien. Het is een magisch proces waar je op het punt staat mee te beginnen. Sommige platjes kan je beter voorzaaien, anderen kunnen beter direct in de volle grond gezaaid worden. Lees hier alles over zaaien.
Groeien
Het creëren van de juiste omstandigheden voor het optimaal laten groeien van je gewassen is geen gemakkelijke taak. Het kost mensen vaak meerdere pogingen om het onder de knie te krijgen. En dan nóg kunnen er externe factoren, zoals droogte, hevige regen of een plantenziekte, roet in het eten gooien. Er zijn zóveel omstandigheden die meewegen om de plant sterk en gezond te laten groeien. Lees hier hoe je je planten kan helpen om tot mooie exemplaren uit te groeien.
Oogsten
Na het lange wachten en zorgen voor je planten volgt de langverwachte oogst. Wat een magisch moment! Hoe zullen ze smaken? Je denk al na over hoe je ze kan verwerken in lekkere recepten.
Voor elke groente gelden specifieke oogstvoorschriften maar er zijn enkele algemene regels:
- Gebruik schoon en scherp gereedschap, zoals een schaartje of mes.
- Sla, chichorei, snijbiet en kruiden pluk je 's ochtends omdat de plant dan in de nacht heeft kunnen herstellen en de bladeren nog boordevol sap zitten. Leg ze daarna direct in de schaduw, want in de zon drogen ze vliegensvlug uit.
- Ga voorzichtig te werk. Groente die ruw wordt behandeld kan je vaak minder lang bewaren.
- Bewaargroente moet je na het oogsten grondig selecteren; beschadigde groente rot snel en kan zijn 'buren' op de plank of in het krat aantasten.
- Oogst regelmatig om de productie van nieuwe vruchten en bladeren te stimuleren. Bij het plukken moedig je de plant aan om nieuwe exemplaren te vormen.
- Oogst je groenten jong, hoe langer je ze aan de plant laat hangen hoe minder smaak ze uiteindelijk bevatten.
Laat je planten uitbloeien en droog de zaden. Zo kun je ze bewaren en het volgende jaar opnieuw gebruiken.
Tien makkelijke gewassen om mee te beginnen
Wanneer je net begint met moestuinieren kan het fijn zijn om te beginnen met wat makkelijke groente, zo heb je snel plezier van je werk en kan je gaandeweg uitbreiden met meer ingewikkeldere rassen en soorten. Ook zijn deze groente vaak veel lekkerder dan hun broertjes uit de winkel, dus het loont qua smaak ook nog eens om ze zelf te telen. We hebben een tiental gewassen voor je uitgekozen die over het algemeen makkelijk zijn om mee te starten.
Eetbare bloemen
Bloemen zijn niet alleen mooi om te zien en goed voor de biodiversiteit. Ze geven ook een kleurenexplosie op je bord, smaken lekker én zijn gezond! Je kunt ze op tal van manier gebruiken. In een salade, op een taart, in ijsblokjes of verwerkt in een eigengemaakte kruidenboter of azijn. Lees hier meer over welke eetbare bloemen je kunt vinden óf planten in je tuin!.
Pas wel op! Niet elke bloem is eetbaar, eet niet zomaar een bloem in als je niet zeker weet of deze veilig is. Op de website van Plants for a future kan je in de database nagaan of de desbetreffende plant eetbaar of giftig is. Daarnaast bevatten planten die je in tuincentra koopt vaak bestrijdingsmiddelen. Deze kan je beter niet eten. Wanneer je een plant bij een biologische kweker haalt of deze zelf uit biologisch zaad kweekt weet je zeker dat het goed is!
IVN Natuureducatie biedt een gratis e-learning aan over eetbare bloemen.
Vruchtwisseling en teeltplan
Om de grond van je moestuin zo goed mogelijk te benutten is een goede indeling en planning onontbeerlijk. Op die manier kan je groente bij elkaar plaatsen die dezelfde hoeveelheid voeding nodig hebben. Daarnaast is het aan te raden om elk jaar de plek van de verschillende gewassen families te rouleren. Dit alles werk je uit in een teeltplan. Het kan nuttig zijn om bepaalde planten bij elkaar te zetten. Zo profiteren ze van elkaars nuttige eigenschappen. Dit heet combinatieteelt.
Vermijd aardappelziekte
Phytophthora infestans staat ook wel bekend als de aardappelziekte, maar het tast ook tomatenplanten aan. Door de schimmelziekte kan je een hele oogst verliezen. Zeker bij warm weer verplaatst de schimmel zich razendsnel via de lucht. Lees hier hoe je de ziekte herkent en wat je dan te doen staat.
Compost
Hiermee transformeer je je afval tot goud voor je tuin. Compost maken moeilijk? Onzin! Hieronder leggen we een gemakkelijke methode uit:
- Zoek allereerst een goede standplaats voor de composthoop. Het liefst in de buurt van je tuin, in de schaduw en met voldoende ruimte eromheen zodat je de compost er ook kan bewaren zodra deze gebruiksklaar is.
- Wat mag erin? keukenafval, plantenresten uit de tuin (koolstrinker eerst vermalen), haagsnoeisel, hooi, gedroogd onkruid, afgemaaid gras, brandnetel, smeerwortel & varens.
- Niet toevoegen: té grote stukken, zaagsel waar lijmresten in verwerkt zitten, verse knollen van de aardpeer of aardappel (deze nemen dan je hele compostberg over).
Leer hoe je zélf compost maakt!
Onkruid
Eigenlijk is onkruid een onaardige naam. Het zijn voornamelijk planten die spontaan omkomen en die je niet hebt uitgenodigd in je tuin. In de moestuin lan onkruid heel vervelend zijn. Het haalt voeding, licht en water weg van je gezaaide plantjes.
Onkruid is wel heel belangrijk voor insecten! Neem nou de paardebloem, de bruine boterham van bijen en vlinders. En er zijn vlinders die bijvoorbeeld hun eitjes leggen in de brandnetelplant. Dus als onkruid niet in de weg staat, dan kun je het beter laten staan.
Onkruid weghalen?
Als je onkruid uit de haalt, doe dat dan heel voorzichtig. Onder de grond zitten wortels van andere planten die je kan beschadigen. Als de grond nat is gaat het weghalen over het algemeen gemakkelijker. Bij kleine planten kan je de wortel vaak met je hand uit de grond trekken. Als de plant groter is kan je beter de wortel met een schepje los scheppen.
Plaagdieren
Zodra je gewassen gaat kweken zal je ongetwijfeld 'plaagdieren' aantrekken. Zij vinden deze overvloed maar al te lekker en komen daarom in grote getalen. Dit is natuurlijk pijnlijk om te zien; al dat harde werk wat in mum van tijd verorberd is door deze plaaggeesten! MWat kan je hier tegen doen zonder direct naar het vergif te grijpen? Zijn er natuurlijke oplossingen om je tegen deze aanval te wapenen? Is tuinieren soms een oefening in geduld en loslaten?
Biodiversiteit
Bijen, vlinders, vogels, egels, salamanders. Ze zijn ontzettend belangrijk voor je tuin. Zie je rondscharrelen? Dan is dat een ontzettend compliment voor jouw tuin! Een groot scala aan dieren en insecten duidt op een gezonde balans in je tuin. Je planten zijn beter gewapend tegen ziekten en plagen. Wat is de rol van dit dierenleven? En wat kan je doen om je tuin zo dier- en insectvriendelijk te maken? Lees het binnenkort op onze pagina over biodiversiteit.