De uitdaging: Een veranderende samenleving

Molenaar schetste een beeld van de huidige maatschappij: hypernerveus, gepolariseerd en vol onzekerheid. Mensen hebben het druk, zijn wantrouwig tegenover instituten en zoeken rust en verbinding. Toch blijkt uit onderzoek dat ruim 50% van de Nederlanders zich vrijwillig inzet, vaak dichtbij huis, in de buurt, wijk of bij een sportvereniging.

Maar hier ligt ook de uitdaging: hoewel veel mensen zich willen inzetten, lukt het verenigingen niet altijd om hen te bereiken. Traditioneel vrijwilligerswerk is vaak vastomlijnd, verplichtend en tijdsintensief, terwijl de nieuwe generatie vrijwilligers, de ‘pragmatici’, juist zoekt naar flexibiliteit, eigen regie en direct zichtbaar resultaat.

Wat drijft vrijwilligers?

Molenaar daagde de deelnemers uit om na te denken over wat mensen écht motiveert. Uit de gesprekken bleek:

· Plezier en verbinding staan voorop. Mensen komen naar de tuin om te ontspannen, te tuinieren, en vooral om elkaar te ontmoeten.

· Zinvolheid is cruciaal. Vrijwilligers willen weten dat hun inzet verschil maakt.

· Erkenning en waardering zijn ook belangrijk. Een simpel ‘dankjewel’ of een gezamenlijke maaltijd na een werkdag doet wonderen.

Maar er zijn ook frustraties:

· Leden die niet reageren op mails of niet opdagen bij werkdagen.

· Het gevoel dat een kleine groep alles moet dragen, terwijl anderen van de voordelen genieten.

· De druk om aan verplichtingen te voldoen, terwijl mensen juist vrijheid en keuze willen.

Van verplichting naar verbinding: hoe pak je dat aan?

1. Vraag vrijwilligers wat ze willen

Veel verenigingen gaan uit van wat zij denken dat vrijwilligers willen, in plaats van te vragen wat vrijwilligers zelf willen. Molenaar adviseert:

· Organiseer een informele bijeenkomst waar je vraagt: Wat zou jij graag willen doen voor de vereniging?

· Stel open vragen: Waar word je blij van? Waar loop je tegenaan?

· Luister actief en pas je aanbod aan op wat je hoort.

Voorbeeld uit de praktijk: Een vereniging organiseerde een ‘gluren bij de buren’-dag, waar leden bij elkaar konden kijken en tips uitwisselen. Het resultaat? Meer betrokkenheid en nieuwe initiatieven, zoals een plantjesruildag.

2. Maak vrijwilligerswerk flexibel

Niet iedereen kan op vaste dagen meedoen. Molenaar pleit voor projectgroepen waar mensen zich bij kunnen aansluiten wanneer het hen uitkomt. Bijvoorbeeld:

· Een ‘groene oase’-team dat zich bezighoudt met biodiversiteit.

· Een activiteitengroep die evenementen organiseert.

· Een onderhoudsteam dat klussen oppakt wanneer het past.

Voorbeeld: Een vereniging verving de verplichte werkdagen door vrijwillige projectgroepen. Leden konden zelf kiezen wanneer ze meehielpen. Het resultaat? Meer betrokkenheid en minder weerstand.

3. Creëer tradities die mensen aanspreken

Molenaar benadrukte het belang van leuke, laagdrempelige activiteiten die mensen samenbrengen. Enkele ideeën die uit de groep komen:

· Een gezamenlijke snoei- en opruimdag aan het einde van het seizoen.

· Een barbecue of picknick waar iedereen welkom is.

· Een zaad- en plantjesruildag waar leden hun overschot kunnen delen.

Succesverhaal: Een vereniging organiseerde een ‘kennismakingsborrel’ voor nieuwe leden. Dit leverde nieuwe vrijwilligers en een hechtere community op.

4. Stel één of meer ‘vrijwilligersmanagers’ aan

Niet iedereen hoeft in het bestuur te zitten om waardevol te zijn. Molenaar introduceerde het concept van de ‘vrijwilligersmanagers’: iemand die graag contact legt, nieuwe leden welkom heet, en initiatieven oppakt. Deze rol kan worden ingevuld door:

· Een vrijwilligerscoördinator die regelmatig met leden praat.

· Een ‘buddy-systeem’ waar nieuwe leden worden gekoppeld aan ervaren tuiniers.

· Een ‘activiteitenambassadeur’ die evenementen promoot.

Voorbeeld: Een vereniging wees een ‘tuinambassadeur’ aan die nieuwe leden rondleidde en hen hielp integreren. Dit zorgde voor minder uitval en meer betrokken deelnemers.

Bestuurswerk: een uitdaging op zich

Een terugkerend thema was de moeite om bestuursleden te vinden. Molenaar begrijpt dat: bestuurswerk vraagt tijd, kennis en verantwoordelijkheid. Zijn advies:

· Maak taken haalbaar. Niet iedereen hoeft alles te kunnen. Een bestuur kan bijvoorbeeld een kascommissie of een activiteitenteam hebben, waar mensen zich voor kunnen aanmelden zonder direct in het bestuur te stappen.

· Neem mensen mee. Laat geïnteresseerden een paar keer meelopen met een bestuurslid, zodat ze ontdekken wat het inhoudt en of het bij hen past.

· Vermijd overregulering. Te veel regels en verplichtingen jagen mensen weg. Vertrouwen en ruimte werken beter.

Praktische tip: Een vereniging introduceerde ‘bestuur duo’s’, waarbij twee mensen een taak delen. Het resultaat? Minder werkdruk en meer continuïteit.

Praktische tips voor direct resultaat

· Organiseer een ‘vrijwilligersreis’. Bedank nieuwe vrijwilligers, vraag naar hun ervaringen, en bied hen een leuke en zinvolle taak.

· Maak gebruik van elkaars kennis. Deel successen en uitdagingen met andere verenigingen. Van elkaar leren werkt!

· Zet kleine stappen. Begin met één nieuwe activiteit of één gesprek met een lid. Elke verbetering telt.

· Gebruik de e-learning ‘Expeditie Nieuwe Gezichten’ van de Vereniging NOV. Een handige tool om je vereniging onder de loep te nemen en te vernieuwen.

Een bloeiende toekomst

Het webinar eindigde met een hoopvolle boodschap: volkstuinenverenigingen hebben alles in huis om een bloeiende community te zijn. Door te luisteren, flexibel te zijn en te investeren in verbinding, kunnen ze nieuwe energie aantrekken.

Molenaar sloot af met deze inspirerende woorden:

“Een tuin is meer dan een stukje grond. Het is een plek waar mensen samen groeien, letterlijk en figuurlijk. Als je investeert in verbinding, krijg je een vereniging waar mensen graag deel van uitmaken.”

Wil je meer weten?

Bekijk de e-learning ‘Expeditie Nieuwe Gezichten’ (Vereniging NOV). Deel je eigen ervaringen met andere verenigingen. Begin vandaag nog een gesprek met je leden. Vraag hierbij: Wat zou jij graag willen doen voor onze vereniging?

Dit verhaal is gebaseerd op het webinar ‘Vrijwilligers betrekken bij je tuinvereniging’ van AVVN Samen Natuurlijk Tuinieren, met Mark Molenaar als spreker. Bekijk hier het webinar terug.