Thematuinen

Thematuinen kunnen worden opgenomen als onderdeel van een natuurleerpad, maar vormen op zichzelf ook een educatieve waarde. Natuurlijk tuinieren trekt een breed scala aan dieren aan, wat aantrekkelijk is om naar te kijken. Kinderen leren over vlinders en verschillende planten en kruiden. Zo valt er altijd wat te beleven op jullie tuinencomplex.

Vogeltuin

Een vogeltuin kent een gevarieerd assortiment voedselplanten en beplanting om in te schuilen en te nestelen. Belangrijk is de aanplant van inheemse besdragende heesters met dicht struikgewas als meidoorn, vlier en lijsterbes. Variatie in planten is erg belangrijk, omdat iedere vogelsoort zijn specifieke wensen heeft. 

Vlindertuin

Door een vlindertuin of -hoek in te richten, worden vlinders aangetrokken. In een vlindertuin staan verschillende soorten nectarplanten, die van de vroege lente tot laat in de herfst bloeien en daarmee voedsel voor de vlinders leveren. Vroege bloeiers zijn bijvoorbeeld wilg, ribes en longkruid. Late bloeiers zijn herfstaster en hemelsleutel. De vlinderstruik en vinger­hoedskruid bloeien in de zomer. Waardplanten zijn noodzakelijk voor het voortbestaan van vlinders, omdat hier de rupsen van eten. Waardplanten zijn look zonder look, klimop, vuilboom, brand­netel en pinksterbloem.

Een vlindertuin zal ook hommels en bijen trekken, maar dat doet een bijentuin vanzelfsprekend nog meer. Hier kan ook in samenwerking met bijenhouders ter plaatse voorlichting gegeven worden.

Heemtuin

De heemtuin kent over het algemeen verschillende milieutypen. Zoals bijvoorbeeld een schrale zandbodem, een moerasgebiedje en een bosje. Hierin staan allerlei inheemse begroeiingen die zich daar of spontaan gevestigd hebben of er geplant zijn. Een belangrijk doel van de heemtuin is het behoud van plantensoorten. Een goed idee is om een gedeelte te reserveren als plukweide. Bezoekers mogen daar vrijelijk een bloempje voor thuis meenemen. Op de plukweide bloeien narcissen, tulpen en krokussen in het voorjaar en in de zomer klaproos, margriet, kamille, judaspenning, smeer­ wortel, teunisbloem en andere toortsen.

Een ander idee is om een snoephoek in te richten. Bezoekers kunnen dan vruchten uit de natuur plukken en opeten. In de snoephoek staan bramen, frambozen, aardbeien, rode bessen en zwarte bessen, bosbessen en kruisbessen.

Op zoek naar inspiratie? Bezoek de heemtuin Thijse's Hof in Bloemendaal. 

Kruidentuin

Een variant op de plukweide is de kruidentuin. Hierbij kan een onderscheid gemaakt worden tussen keukenkruiden en geneeskrachtige kruiden. Deze laatste groep heeft in feite alleen een voorlichtingsdoel. De geneeskrachtige kruiden kunnen beter niet geplukt worden, omdat dit een groot risico van verkeerde zelf­ medicatie met zich meebrengt. 

De keukenkruiden kunnen bijvoorbeeld gerangschikt geplant worden per menu: soep, vlees, vis, saus etc. Zowel wilde planten als cultivars kunnen er voor in aanmerking komen. Eventueel mag in de kruidentuin alleen geplukt worden door mensen die er een soort abonnement op hebben.

Natuurleerpad

Als natuur- en milieuvriendelijke elementen en voorzieningen opgenomen worden in een route over het tuinenpark, ontstaat daarmee een natuurleerpad dat een enorme recreatieve- en educatieve uitstraling heeft. Breng bordjes aan bij natuurlijke elementen zoals bomen, kruiden, stapelmuurtjes, broeihopen en nestkasten. 

Fijn is als de route met enige creativiteit uitgezet wordt. Zodat de bezoekers het idee hebben een wandeling of een ontdekkingstocht over het tuinenpark te maken.

Op ieder tuinenpark staan planten en bomen die niet in de gemiddelde voor­ en achtertuin voorkomen. Een apeboom misschien. Een hibiscus, of een kerstroos. Maar ook 'alledaagse' bomen en planten kunnen heel goed met een informatiebordje aangeduid worden. Een natuurleerpad moet als een rode draad door het park lopen en langs de thematuinen en natuurlijke elementen en voorzieningen voeren, zoals een:

• Stapelmuurtje
  

  Een stapelmuurtje bestaat uit bijvoorbeeld afgebikte stenen, brokken puin, natuurkeien en dakpannen die los gestapeld zijn. Amfibieën als sommige bruine kikkers, padden en salamanders over­ winteren tussen het steen. Een stapel­ muurtje kan gebruikt worden als afscheiding en begroeid worden met allerlei (muur)planten die in Nederland een kwijnend bestaan lijden. Voeg wat compost aan de specie toe als u niet wilt stapelen maar metselen. Spleten en kieren in een muurtje zijn ook een ideale overwinteringsplaats voor insecten als de bedreigde solitaire bijen.

• Broeihoop
  De ringslang, een ongevaarlijke slang die in en bij sloten leeft, legt haar eitjes in broeihopen. Op een tuinenpark is dit vaak een composthoop, door de constante warme temperatuur. Je kan ze ook specifiek maken, deze bestaan uit maaisel van de slootkant, blad, takjes, en planten­ resten. Kijk voor meer informatie over de aanleg op de website Broeihopen.nl. 
  
  
• Takkenwal
  

  Een takkenwal, gemaakt van voornamelijk snoeihout, biedt aan een aantal dieren schuil- en nestelgelegenheid. Denk aan kleine zoog­dieren zoals wezels en egels die zich daarin voor gevaar schuil kunnen houden. Maar ook allerlei vogelsoorten vinden rust in een takkenwal. De winterkoning broedt er zelfs in. Een takkenwal moet gestut worden door stevige staanders aan weerszijden.

• Nest- en observatiekasten
  Een educatieveldje met kunstmatige nest­ gelegenheden voor allerlei dieren is een schot in de roos. Het brengt mens en dier dichter tot elkaar. In een stil hoekje is misschien plaats voor een egelwinterkast. Andere voorbeelden zijn een "wormenhotel", een observatienest­ kastje voor wilde bijen, diverse vogel­ kastjes en een hommelobservatiekast.
  
  
• Milieu
  

  Omdat tuinenparken doorgaans niet of over slechts enkele nutsvoorzieningen beschikken zijn verenigingen en tuinders vaak vernieuwend in het gebruik van alternatieven. Denk hierbij aan het gebruik van zonnepanelen, composttoiletten, composteren van tuinafval, groenedaken en hergebruik van materialen.

_{Credits foto}
^{De kruidentuin op ATV Zonnegaarde in Den Haag.}