Groen van binnen en van buiten
Mijn leesbril beslaat als ik de grote kas van de Hortus Botanicus in het historische centrum van Leiden binnenstap. Ik probeer uit te vogelen wat ik waar kan zien, maar moet even wachten tot ‘de mist’ optrekt. Een vogeltje fluit vrolijk, ergens verstopt tussen het groen in deze tropische explosie. Logisch, ook ik voel me gelijk een stuk opgewekter in deze groene oase.
Buiten
Even daarvoor heb ik een rondje gemaakt door de buitentuin die, ingeklemd tussen de stadsingel en het Rapenburg, al honderden jaren deel uitmaakt van de universiteit en historische binnenstad. De Viburnums bloeien en ook de toverhazelaars beginnen op kleur te komen. Naarstig speur ik naar sporen van bloembollen, maar alleen een paar neusjes laten zich zien. Er valt dus wel wat te genieten buiten, maar de koude wind jaagt me al snel naar binnen.
Volop op kleur en geur in de kassen. Foto: Paul van Bodengraven.
De kas in
De paadjes door het struweel in de oude kas zijn smal en uit veiligheidsoverwegingen is er een eenrichtingsroute uitgezet. Ik vergaap me aan de soms eeuwenoude planten. Als sinds 1700 heeft de Hortus een collectie tropische planten die werden meegenomen door onderzoekers die meereisden op de VOC-schepen. Sindsdien zijn er ook kassen op de Hortus, eerst onverwarmd, later op kolen gestookt om te zorgen voor de broodnodige warmte om de exotische planten de winter door te helpen. Een deel van de planten die er nu staan stammen af van die allereerste planten.
Warm
Sommige planten zijn inmiddels zo groot dat het leuker is om ze van boven te bekijken. In de kas is dan ook een constructie van smalle trappen en paden gebouwd waarover je langs de toppen van het groene oerwoud loopt. Met elke stap omhoog stijgt de temperatuur; die winterjas kan dus ook uit.
Toch zijn het niet alleen groene reuzen die je hier kunt bekijken. In vrijwel elk plantbed staan kleine bloeiende kleurenwondertjes die het bestuderen waard zijn. Van wonderschone orchideeën tot kleine vleesetende bekerplanten (Nepenthes), waarvan de Hortus aan zo’n 250 soorten onderdak biedt.
Een van de hoogtepunten van het kassencomplex is een bezoekje aan de Victoriakas. Hier groeit de Victoria amazonica, de waterlelie met enorme bladeren. Die kunnen wel een meter groot worden en tot zo’n 40 kilo dragen. Het is een fabeltje dat de plant maar één keer per jaar in bloei komt; in de zomer vormt hij haast wekelijks een nieuwe bloemknop. De lelie bloeit ‘s nachts, gedurende twee dagen. De eerste dag gaat de bloem pas aan het eind van de middag open. De eerste nacht is de bloem wit met een heerlijke ananasachtige geur, de tweede nacht roze en geurloos. Kennelijk heeft de plant gisteren gebloeid, want ik zie de resten van een witte bloem.
Dwalen
Hoe mooi de Victoriakas en zijn bewoners ook zijn, ik ‘vlucht’ na verloop van tijd toch naar beneden, naar de gematigde kas, waar de temperatuur aanmerkelijk lager ligt. Ook hier kun je wel een poosje ronddwalen in de wondere wereld van planten die we hooguit als kamerplant kennen.
Ik sluit mijn middagje Hortus af met een bezoek aan de Wintertuin, de grote moderne kas waar naast de winkel ook een grand café en een collectie oer- en vleesetende planten is te bewonderen. In de winkel scoor ik een zak botanische tulpenbollen en meerdere zakjes zaad. Geïnspireerd door de dosis groen die ik tot mij heb genomen, ga ik naar huis. Morgen ga ik bollen planten en voorzaaien; een nieuw seizoen is in aantocht!
Ook naar De Hortus?
De botanische tuin vind je aan de Rapenburg 73 in Leiden. De Hortus is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10.00 uur tot 16.00 uur (laatste entree om 15:30 uur). Vanaf Leiden Centraal is het circa vijf minuten lopen door de binnenstad. In de directe omgeving is beperkte parkeermogelijkheid (betaald). Raadpleeg altijd de website voor de meest actuele bezoekersinformatie.
Ook in de winter zijn er allerlei activiteiten in de Hortus.
Tip!