Buiten Gewoon - Overal opduikend
Door
Leni van Noord
Onkruid, het is voor veel tuinders iets wat men liever ziet gaan dan komen. Ik krijg het vooral op mijn heupen bij het ontdekken van zevenblad, een ander krijgt het benauwd van heermoes en weer iemand anders raakt gestrest van de Japanse duizendknoop. Wat is onkruid eigenlijk en welke planten vallen in de ‘onkruidcategorie’? Op het web vind ik de volgende omschrijving: ‘Planten die groeien waar ze niet zijn gewenst. Onkruiden concurreren met cultuurgewassen onder en boven de grond om ruimte, licht, lucht, water en voedingsstoffen. In principe kan elke plantensoort een onkruid zijn. Maar sommige soorten worden vaker onkruid genoemd dan andere. Dat komt doordat deze soorten ‘pioniersplanten’ zijn, wat betekent dat ze zich thuis voelen op een bodem die open ligt of bewerkt wordt.’
Tja, onkruid is volgens deze omschrijving niet alleen maar ellende. Er wordt een breder beeld geschetst waaruit je zou kunnen concluderen dat het vooral aan de tuinder ligt die geen prijs op je aanwezigheid stelt, waardoor je als plant het risico loopt als onkruid te worden bestempeld.
Ideaalbeeld
Nog een paar waar ik ervaring mee heb: brandnetel, kweekgras, veldkers, paardenbloem. Verder hebben we een paar eigenwijze rakkers die solliciteren naar de titel: penningkruid, gulden roede, lieve vrouwenbedstro en lelietjes van dalen. Op zich zijn het allemaal mooie planten maar ze hebben op onze veengrond een gepassioneerde neiging steeds meer plek in te nemen. En ja, die territoriumdrift is voor mij inderdaad een reden om planten op de onkruidhoop te gooien. Tegelijkertijd ben ik me er van bewust dat dit gebaseerd is op mijn eigen, persoonlijke kijk op planten. Omdat ík een ideaalbeeld van mijn tuin heb, en daar pas jij wel in en jij niet, roep ik streng met een opgestoken vingertje. Zevenblad is een mooi voorbeeld. Ik wijs het kruid de deur, maar in Canada zijn ze er gek op. Het wordt zelfs in allerlei variaties gekweekt voor de verkoop want met zoveel grond om handen is het een geweldige bodembedekker!
Andere gezichten
En zo is het met alle ‘onkruid’: er zitten meerdere kanten aan. Neem de akelei. Dit is een van mijn lievelingsplanten. Ik ben dol op de ranke plant, de vorm van de hangende bloemen, de kleuren. Mijn zus echter heeft er een haat-liefde verhouding mee. Zij tuiniert op een mengsel van klei en zand, met ieder jaar een overvloed aan akeleizaailingen die ze er met bosjes tegelijk uittrekt! En laatst tijdens een ochtend gezamenlijk Natuurlijk Tuinieren op Piccardthof, ons Groningse tuincomplex, werd ik me weer bewust van de andere ‘gezichten’ van onkruid. Iemand die er het nodige van af wist, vertelde interessante dingen over kruiden die door menig tuinder in het vakje onkruid worden geplaatst. Veel van deze planten blijken goed voor van alles: reiniging van het lichaam, verzorging van wonden, lekker om toe te voegen aan het eten of ze bevatten een natuurlijke verfstof. En het zou zelfs kunnen dat wanneer een bepaald (on)kruid veel in je tuin voorkomt, je lichaam het waarschijnlijk goed kan gebruiken…
Zelfvertrouwen
Onkruid: veelzijdig, eigent zich een plek toe, groeit en bloeit waar het de kans ziet. Met een soort van ‘zelfvertrouwen’ waar volkstuincomplexen en haar tuinders nog iets van kunnen leren en waar AVVN ons in aanmoedigt: laat die bescheidenheid varen en laten we overal opduiken waar het kan!