Na een burn-out begon Heleen Eilander als vrijwilliger op moestuin Vollenhoven. Toen ze in 2022 van de nieuwe eigenaar de kans kreeg om de moestuin te pachten, besloot ze deze samen met Thomas Verdel met beide handen aan te grijpen. ‘Dit is de mooiste baan van de hele wereld’, vindt Heleen. De twee worden gesteund door hun partners, Reinier Eilander en Tessa Savonije, die zich naast hun andere baan bezighouden met administratieve taken voor de tuin. Met een stevige dosis passie en geloof dat het kan, investeren de jonge ondernemers flink: niet alleen financiëel, maar ook in tijd. ‘We werken 12 à 14 uur per dag, 6 dagen in de week.’ Daarbij begeleiden ze stagiaires en vrijwilligers. ‘We hebben zo’n twintig gemotiveerde vrijwilligers, zonder hen lukt het niet.’ Heleen en Thomas hebben het tuindersvak als autodidact geleerd. ‘Je kunt ons zien als een start-up. We zijn onderzoekend en proberen veel uit.’
Rijksmonumenten
Via een lange oprijlaan kom je bij de oranjerie van landgoed Vollenhoven. Daarnaast ligt de moestuin, aangelegd rond 1810. De historische moestuin is vrijwel volledig ommuurd en heeft goed bewaard gebleven (muur)kassen en koude bakken. Deze rijksmonumenten worden gerenoveerd. Dit is mogelijk met subsidie en financiering van de eigenaar. ‘Dat is echt fantastisch. We gaan de schuur binnenkort al opknappen zodat we mensen op een normale manier kunnen ontvangen. Er is nu bijvoorbeeld nog geen normaal toilet’, zegt Thomas.
Pronken
Alle kassen hadden vroeger een verwarmingssysteem. Ook de koude bakken konden worden afgesloten en verwarmd. Zo ging de teelt door in de winter. ‘Er waren in die tijd wedstrijden tussen landgoederen’, legt Thomas uit. ‘Dan ging het bijvoorbeeld om wie de eerste aardbeien van het seizoen had.’ De ronde kas is een bijzonder exemplaar. Daar zijn er weinig meer van in Nederland. Deze werd gebruikt voor uitheemse planten, om te pronken en gasten te laten zien hoe welgesteld men was. Met dat idee wordt de kas na de renovatie opnieuw ingericht. Er komen bijzondere gewassen te staan, zodat de ruimte ook goed te gebruiken is voor bruidsfotografie of filmopnamen. ‘Ik wil dat mensen als ze binnenkomen denken: wow! Maar de kas blijft ook in gebruik om planten op te kweken. The best of both worlds.’
Natuurlijke hulp
In moestuin Vollenhoven gaat het om ‘regeneratieve landbouw’, waarbij natuurlijke hulpbronnen worden versterkt. Een gezonde bodem is de basis. Vier varkens helpen een handje. Tevreden knorrend woelen ze een stuk aarde om. ‘Ze halen onkruidzaden en knolletjes uit de grond die ze opeten. Daarna kunnen we de nieuwe teelt beginnen.’ Uitgangspunt bij de keuze van groenten en fruit: ‘wat is lekker’ en ‘wat is niet standaard te koop’. Ook ‘biologisch’ is belangrijk bij de teelt. De tuinders gebruiken de zogeheten ‘niet-kerende methode’ (no dig market garden). Er wordt dus niet gespit. ‘We willen het bodemleven niet verstoren. Het duurt lang voordat het evenwicht is hersteld. Bovendien haal je met spitten onkruidzaden naar boven. Dat wil je niet.’
Financiële dobbers
‘We drijven op vier financiële dobbers: groentepakketten, bloemen plukken, restaurants en rondleidingen’, vertelt Thomas. De groentepakketten kunnen voorafgaand aan het seizoen door particulieren worden afgenomen à 20 euro per week. Op dat moment doen de tuinders hun investeringen, in onder meer compost en zaden. Dit wordt een CSA-systeem genoemd, community supported agriculture. ‘Dat is best spannend, mensen moeten in je geloven. Het afgelopen jaar hebben we 26 weken gedraaid. We mikken voor komend seizoen op 30 weken.’ Met een strippenkaart kun je bloemen plukken in de moestuin. ‘Iedereen vindt dat heel ontspannend, ze gaan allemaal met een andere bos bloemen naar huis.’ Chique restaurants nemen groenten en fruit af, bijvoorbeeld Hemel en Aarde, Concours en Koenraad in Utrecht. ‘Als je daar bent en weet dat de mensen eten wat van ons land komt, ben ik echt wel trots.’ Ook De Vuurplaats, die naast de moestuin ligt, gebruikt de groenten en kruiden. ‘De oogst bepaalt wat geserveerd wordt aan de gasten.’
Buitenteelt
Buiten de oude muur is een tunnelkas bijgebouwd. ‘Dit maakt gecontroleerde kweek van bijvoorbeeld tomaten, paprika’s en aubergines mogelijk’, vertelt Heleen. ‘Bij de oude kassen kunnen we ramen en deuren niet goed openzetten. Vanaf komend seizoen kan de nieuwe tunnelkas aan de zijkant open en slaan de ventilatoren aan bij bepaalde temperaturen. Dit geeft een betere klimaatbeheersing.’ Gestreefd wordt naar ongeveer drie gewassen per bed per seizoen. Thomas: ‘We willen de bodem zoveel mogelijk beplant en bedekt houden.’
Toekomst
De pachters creëren een zeer divers bedrijf. Door evenementen te organiseren, zoals een openluchtconcert en open dag, laten ze de omgeving kennismaken met de tuin. ‘We willen laten zien dat op een ecologische manier verbouwen van groenten kan en waarom dat belangrijk is. De aanpak van Vollenhoven is een voorbeeld van hoe de toekomstige landbouw moet zijn.’ Ook komt er een winkeltje voor eigen producten. Thomas en Heleen denken ook aan een theetuin waar je wat kunt eten en drinken. Dan is het ook een plek waar je in alle rust kunt genieten van de mooie tuin.
Praktische informatie
Moestuin Vollenhoven ligt aan Utrechtseweg 65 in De Bilt.
De tuin bezoeken? Tuinders Heleen en Thomas geven op aanvraag rondleidingen over de historische en regeneratieve moestuin. Neem contact met ze op over de mogelijkheden.
Over de moestuin is een mooie documentaire gemaakt die te zien is op RTV Utrecht.
Meer informatie vind je op www.moestuinvollenhoven.nl
© Foto's; Thomas Verdel & Daniëlle van Vleuten