Eind jaren negentig zag Esther Kuiler een vervallen muur met daarachter een verwaarloosde tuin. Meteen gegrepen door de sfeer trok ze de stoute schoenen aan en informeerde naar de mogelijkheden om iets te doen met het terrein. Bijna 25 jaar later staat hier een bloeiend bedrijf, waar gedreven medewerkers zorgen voor de vele soorten groenten, fruit, kruiden en eetbare bloemen die in de moestuin staan. Maar liefst vierhonderd verschillende gewassen worden hier jaarrond gekweekt. En elk jaar zijn daar nieuwe probeersels bij. “De exemplaren die het hier goed doen én lekker zijn, mogen blijven,” zegt Esther. “Sommige vergeten groenten zijn niet voor niets vergeten.”

Moestuin Koning Willem III

Waar nu de Ommuurde Tuin ligt, was oorspronkelijk de moestuin van Koning Willem III. Willem III legde de tuin aan voor zijn vrouw Emma in de hoop dat het landschap haar heimwee naar vaderland Duitsland zou verminderen. Willem III was koning van Nederland van 1849 tot zijn dood in 1890. De huidige muur stamt nog uit de tijd van Willem III. Hij is 100 meter lang, 3 meter hoog en bevat 18.000 stenen. De in de loop van de jaren in verval geraakte muur is in 2015 steen voor steen ontmanteld, schoongemaakt en weer netjes opgebouwd.  

Ontdekkingstocht

Een muur om een tuin is niet uniek. Vroeger waren tuinen meestal omsloten, door gebouwen of muren, of aangelegd als binnenplaats. Zo’n muur maakt ook altijd nieuwsgierig naar wat erachter te vinden is. De koninklijke geschiedenis wekt natuurlijk ook de interesse. Qua opzet heeft de huidige tuin niet veel meer te maken met de rechte vormen van Willems moestuin. Maar naast de muur is er nog voldoende te vinden wat aan de historie doet herinneren. “Met regelmaat vinden we resten servies, bestek of pijpenkopjes. Tijdens een ontdekkingstocht kun je meer te weten komen over de tijd van Willem III. Speciaal daarvoor hebben we de Geheimnissentocht ontwikkeld,” vertelt Esther, “Voor kinderen is er een speurtocht.”

Samenwerken

Wat de Ommuurde Tuin volgens Esther bijzonder maakt, is dat het zowel een mooie als een productieve tuin is. “We hebben een plek gecreëerd waar samenwerken centraal staat. Samenwerken met de natuur, met mensen en andere groene bedrijven. Het is een plek waar mensen kunnen leren en waar we mensen inspireren. We doen alles op ‘spierkracht’. Dat maakt het misschien duurder, maar ook duurzamer. Dat vind ik de meerwaarde van deze vorm van bedrijfsvoering.” De diversiteit aan beplanting zorgt voor diversiteit aan leven. “We zien hier verschillende soorten insecten, vogels, vlinders, kikkers en slangen. De natuur krijgt er wat voor terug.”

Windroos

Het productieve agro-ecologisch tuinbouwbedrijf is één hectare groot. Acht vakken liggen in de vorm van een windroos. In de ronde vorm schuift de kweek elk jaar een vak op. Bij de teelt worden meerdere planten bij elkaar gezet. Deze mengteelt zorgt voor diverse families van organismen bij elkaar in de grond. Daar worden de bodembeestjes blij van en het resulteert in een gezonde bodem waarop de gewassen goed groeien. Een gezond bodemleven heeft minder bemesting nodig. Esther blijft zichzelf altijd uitdagen met nieuwe gewassen en andere methoden van kweken. Sinds kort staat een kas op het terrein. “Daar kan ik nog meer uitproberen.” De Ommuurde Tuin houdt ook oude rassen groenten, fruit en kruiden in stand in samenwerking met de zadenbank CGN Wageningen University en het Erfgoedzaden Netwerk.

Observeren en leren

De tuin is een ecologisch systeem. Agro-ecologie betekent observeren en leren van ecosystemen, het samenwerken met de natuur om zo voedsel en andere landbouwproducten op een daadwerkelijk duurzame manier te produceren. Lokaal, met de natuur en de seizoenen mee, en met een zo veel mogelijk gesloten kringloop en korte ketens. Esther: “We volgen de biologische normen, maar doen veel meer dan dat. We gebruiken geen chemisch gif en geen kunstmest. We hebben weinig afvoer van reststromen, vrijwel alles wordt gebruikt. We zijn al meer dan twintig jaar vegan, we gebruiken geen dierlijke mest. Als bemesting gebruiken we onder meer compost, melasse en bokashi. Deels zelfgemaakt, deels ingekocht.”

Bijzondere groenten

Zowat alles in de tuin is eetbaar. De bekende ‘gewone’ gewassen hebben er een plaats, maar ook bijzondere groenten. Op dit moment staan er bijvoorbeeld gouden peultjes, bijzondere courgettes (pattison) en lycheetomaten. Voor de grote opbrengst heeft Esther meerdere afzetkanalen. Zo’n negentig gezinnen halen wekelijks een pakket met groenten op. De Ommuurde Tuin heeft een eigen winkeltje. Waar naast de groenten, fruit en kruiden ook zelfgekweekte potplanten, zaden en bemesting te koop zijn. En producten gemaakt van de oogst, zoals jam, bier en thee. Ook restaurants kopen hun groenten en fruit bij de Ommuurde Tuin.

Tot rust komen

De Ommuurde Tuin is een bezoek meer dan waard. Niet alleen om verse, biologisch geteelde groenten en fruit te kopen, maar ook om even tot rust te komen. Veel mensen vinden het fijn om in het groen te zijn. De Ommuurde Tuin biedt daar bewust de gelegenheid voor. “Wij vinden het belangrijk een mooie en fijne plek te creëren waar mensen kunnen aarden en herstellen, bijvoorbeeld van een burn-out, of bijvoorbeeld Nederlands kunnen leren, zoals statushouders. Maar natuurlijk ook gewoon om even een lekkere kop kruidenthee te drinken.”

Praktische informatie

De Ommuurde Tuin ligt aan Kortenburg 16 in Renkum en is geopend van april tot en met oktober, op woensdag en zaterdag, en op de eerste zondag van de maand (10-17 uur). Ook zijn er open dagen en worden op afspraak rondleidingen georganiseerd. Meer informatie vind je op www.ommuurdetuin.nl