Het lijkt een vergeten hoekje in de Utrechtse Vinexwijk Leidsche Rijn: buurttuin Johanitterveld. In deze tuin hebben schoolkinderen en buurtbewoners hun moestuintje. Het is de ‘voortuin’ van het AVVN-kantoor, ingesloten tussen een nieuwbouwbuurt in jarendertigstijl, een school, een gezondheidscentrum en een appartementencomplex. Op het terrein staan een oude kas, een ‘stookhok’ met een industriële schoorsteen en een watertoren – de restanten van wat tot zestig jaar geleden een enorm kassencomplex was. Bijna werd dit stukje grond inderdaad vergeten, maar buurtbewoners hebben zich er acht jaar geleden over ontfermd.
Iets voor jullie?
Op dat moment lagen er al schooltuintjes, waarvoor de gemeentelijke afdeling natuur- en milieueducatie zorg droeg. Toen die afdeling in 2014 verhuisde, had de gemeente geen mankracht beschikbaar om het terrein te exploiteren. Sander Drent (links), buurtbewoner en een van de drijvende krachten achter de tuin: “Met onze buurtvereniging organiseerden wij in het stookhok elk jaar een eindejaarsborrel. Op een gegeven moment klopte de gemeente bij ons aan met de vraag of wij de tuin wilden overnemen. ‘Ja’, was ons antwoord; onze kinderen maakten graag gebruik van de schooltuintjes. Om die reden wilden we deze plek behouden en van de rest van het terrein een echte buurttuin maken.”
Een pareltje
De leerlingen van de Arcade en OBS het Zand aan de noordkant van het terrein, gebruiken de schooltuinen. Beide basisscholen zijn onderdeel van een brede school, die tegelijkertijd een sociaal-culturele buurtfunctie heeft. De school heeft als thema cultuur en natuur. Bij ‘natuur’ horen vanzelfsprekend de schooltuinen.
Sander: “In het begin was het echt wel trekken. We bleken een veld te hebben overgenomen dat vol stond met kweekgras. Een drama. Het keerpunt kwam in 2015, met de komst van Marjo (rechts). Zij had echt groenkennis en ervaring met tuinieren. Ze was bereid die te delen en veel tijd in de tuin te steken.” Voor Marjo was dat vanzelfsprekend; zij noemde buurttuin Johanitterveld van begin af aan ‘een pareltje’. Marjo maakte meteen korte metten met het kweekgras. De tuinders legden worteldoek over de grond en bouwden daarop met douglashout kweekbakken, gevuld met tuingrond die ze van de gemeente hadden gekregen.
Als onderwijzeres had Marjo al eerder schooltuinen onder haar hoede. Samen met Verena Willemse, die door de school wordt ingehuurd, begeleidt ze nu de ‘Tuinbikkels’ van groep 5 tot en met 8. Die werken van maart tot en met juli in de tuin. Marjo ziet hoe het werken in de aarde de kinderen kracht en plezier geeft. “Ze leren met hun handen te werken, en niet alleen met hun koppie. Het is prachtig om te zien als hier dertig kinderen op hun knieën zaadjes in de grond stoppen. Ik herinner me hoe een meisje op het eind van de dag naar me toe kwam en zei: ‘Juffrouw, oh... ik heb vandaag zoveel geleerd...’ En vorig jaar verzuchtte een Tuinbikkel: ‘Ik vind dit veel leuker dan een pretpark.’”
Effe bijtanken
Marjo: “Het enthousiasme bij de groep beginnende tuinders is er. Ik leer ze de basisbeginselen van het tuinieren. Soms hebben mensen eigen ideeën over hoe ze iets willen aanpakken. Meestal zijn dat geen goede ideeën. Maar dan zeg ik: ‘Probeer maar uit.’ Want het is al heel mooi dat ze een idee hebben, dat er iets oplicht in hun hoofd. En als het fout gaat... daar leer je het meeste van. Sommige tuinders willen bijvoorbeeld steeds de grond omspitten. Ik hoop dan dat ze zien wat de tuinders die dit niet doen aan opbrengst hebben.”
De tuin betekent veel voor de tuinders en buurtbewoners. Zo is er een moeder met vijf kinderen, die elke avond even in de tuin komt bijtanken. Marjo: “Dat zijn voor mij de vreugdevolle momenten.” Ook krijgt Marjo wel eens appjes van tuinders over schade aan gewassen, door duiven of konijnen. “Ze zeggen dan dat ze ‘niet boos, maar wel heel teleurgesteld’ zijn, vanwege al het werk dat ze erin hebben gestoken.”
Nieuwsgierig?
Buurttuin Johanniterveld kun je in principe dagelijks bezoeken van zonsopkomst tot zonsondergang. Je vindt de tuin aan de Vogelvlinderweg 50 in Utrecht.
© Beeldmateriaal Wil Schraven, buurttuin Johanitterveld
Tekst: Kees Bals
Dit artikel is een ingekorte versie van het artikel uit de Tuinliefhebber - Lente 2022.